Manipulatorzy często używają przebiegłych sztuczek. Na przykład łączą fakty z opiniami w taki sposób, żeby trudno było się zorientować, gdzie kończą się fakty, a zaczyna opinia. Albo łączą fakty z fałszywym opisem.

Na przykład: biorą jakieś prawdziwe zdjęcie lub filmik i dają mu fałszywy podpis. Albo biorą jakieś dane i dopisują do nich konkluzję, która z nich nie wynika.

Zobaczmy przykłady pomieszania opinii i faktów:

1. Znowu spóźniłaś się z oddaniem zadania domowego. Świadczy to o twojej nieodpowiedzialności i lekceważącym stosunku do lekcji.

Pierwsze zdanie to fakt. Drugie to opinia. Nieoddanie pracy może wynikać z nieodpowiedzialności, ale może też z innych powodów.

2. Ta kandydatka nie ma doświadczenia w polityce. Dlatego jej wybór będzie katastrofą i nie powinniśmy na nią głosować.

Pierwsze zdanie to fakt. Drugie to opinia. Brak doświadczenia faktycznie może być problemem, ale nie zawsze musi oznaczać katastrofę.

Co może w takiej sytuacji zrobić profesjonalny weryfikator lub weryfikatorka? Ćwiczyć oddzielanie faktów od opinii i zapisywanie ich osobno (zobacz ćwiczenie 6 w części 2).